Συγχώρεσε αυτόν

Οι γυναίκες είναι πιο ανθεκτικές. Αυτό μου έδωσαν ως απάντηση στο σχόλιό μου ότι οι γυναίκες είναι αυτές που κάνουν την κηδεία από την αρχή μέχρι το τέλος - και ότι οι άντρες είναι φοβισμένοι και κρυμμένοι πίσω από τις γυναίκες.

Στην επαρχία ακόμα ξενυχτάνε τον νεκρό στο σπίτι του και τον κλαίνε. Στις μεγάλες πόλεις δεν υπάρχει καν η χωροταξική δυνατότητα για κάτι τέτοιο μιας και ο κανονισμός της πολυκατοικία έχει πολλαπλές ισορροπίες να διατηρήσει. Οι πιο τραγικές στιγμές σε μια παραδοσιακή κηδεία είναι η στιγμή που φέρνουν το νεκρό στο σπίτι του, και είναι αυτό το ρήμα που κάνει τη στιγμή τραγική και γι’ αυτό οι γυναίκες το επαναλαμβάνουν συνεχώς ουρλιάζοντας για να κλάψουν και έτσι να εκτονωθούν, και η στιγμή που ο νεκρός μπαίνει στο χώμα. Όταν ο νεκρός ήρθε στο σπίτι οι γυναίκες ήταν έτοιμες να τον υποδεχτούν στην πόρτα. Ήτανε όλες πιασμένες έτσι που νόμιζες ότι δε θα μπορούσε με τίποτα να πέσει κάποια γιατί καθεμιά τους στηριζόταν σε δεκαπλάσια πόδια από τα δικά της. Οι γυναίκες ήταν έτοιμες από πριν. Καθόντουσαν μέσα στο σπίτι, δίπλα δίπλα και διατηρούσαν συνεχώς σωματική επαφή. Κάθε καινούρια γυναίκα που έμπαινε στο χώρο γινόταν αυτόματα μέλος αυτής της μακάβριας κοινότητας και το περιβάλλον ήταν έτσι φτιαγμένο για κάθε μία από αυτές να κλάψει και να κλάψει με ασφάλεια.
Από την άλλη μεριά οι άντρες είχαν λουφάξει στους εξωτερικούς χώρους του σπιτιού. Καπνίζανε και κουβεντιάζανε για άσχετα πράγματα και καμιά φορά και για τον νεκρό. Κοινότητα δεν υπήρχε και όποιος ήθελε να κλάψει έπρεπε να το κάνει κάπου μόνος του, κρυφά, για να μην φέρει τους άλλους άντρες στη δύσκολη θέση να μην ξέρουν πώς να φερθούν και να αναγκαστούν στο τέλος να ειδοποιήσουν μια γυναίκα να έρθει, να φέρει τα απαραίτητα χαρτομάντιλα, να κάτσει δίπλα του και να του χαϊδέψει λίγο την πλάτη.
Από τότε που τα γραφεία τελετών προσφέρουν όλο και περισσότερες υπηρεσίες στην οργάνωση μιας κηδείας, οι άντρες περιορίζονται σε μία θέση παθητική, θέση δέκτη και θεατή. Οι άντρες δεν περιμένουν πια να σκάψουν τον λάκκο, να μεταφέρουν το φέρετρο, να το σκεπάσουν με χώμα όταν όλα θα έχουν τελειώσει, δουλειές για σκληρά αντρικά μπράτσα. Δεν έχουν λοιπόν με τίποτα να ασχοληθούν, να ξεφύγει το μυαλό τους και να εκτονωθεί το σώμα τους και έτσι κάθονται μόνοι τους, καπνίζουν, και περιμένουν να τελειώσει αυτή η διαδικασία.
Από την άλλη μεριά και από τις γυναίκες έφυγε ένα μεγάλο μέρος από τις μακάβριες υποχρεώσεις τους και πέρασε στα χέρια των επαγγελματιών, υποχρεώσεις όπως η προετοιμασία του νεκρού, το πλύσιμο, το ντύσιμό του. Ευτυχώς όμως στις γυναίκες έχει μείνει ακόμα ο παραδοσιακό τους ρόλος να είναι οι μοναδικές υπεύθυνες για τις δουλειές του σπιτιού, να φτιάξουν καφέδες, να καθαρίσουν, να μαγειρέψουν, να φτιάξουν στάρι, να το στολίσουν, και τέλος να φροντίσουν να τηρηθούν όλα τα έθιμα. Και λέω ευτυχώς γιατί κάτι τέτοιες ώρες η απασχόληση είναι ο μόνος γιατρός για τη θλίψη. Και οι γυναίκες δείχνουν να το ξέρουν αυτό. Και εκεί που κλαίνε, ξαφνικά γίνεται πιο σημαντικός ο κοινωνικός τους ρόλος που τους επιβάλει-επιτρέπει-ευτυχώς να σηκωθούνε, να σκουπίσουνε τα μάτια τους και να φτιάξουν ένα καφέ σε κάποιον που μόλις μπήκε, ή να ρωτήσουνε τους άντρες αν θέλουν κάτι, και να φροντίσουνε να έρθει εκείνη η γυναίκα που θα πει νεκροτράγουδα, για να αποχαιρετήσουν τον νεκρό όπως πρέπει.
Οι γυναίκες αγγίζουνε τον νεκρό. Του χάιδευουν τα μαλλιά, του πιάνουνε τα χέρια, τον αγκαλιάζουνε κλαίγοντας και τον φιλούνε. Ο νεκρός όλη τη νύχτα δεν είναι μόνος γιατί έχει δίπλα του γυναίκες. Και έχει και τους φίλους του, πίσω από τους ώμους των γυναικών να κοιτάνε κλεφτά, να βουρκώνουν και να βγαίνουν με γρήγορο βήμα έξω, να συναντήσουν τους άλλους άντρες και έτσι να ανακτήσουν τη θέση τους, τη θέση του άντρα που είναι άντρας και κάποια πράγματα δεν τα κάνει, και τα κάνει η γυναίκα γι’ αυτόν, ευτυχώς.
Η κηδεία είναι οργανωμένη με τη γυναίκα στο κέντρο. Ίσως γιατί ο κάθε νεκρός προήλθε από τη γέννα μιας γυναίκας και γι’ αυτό το λόγο η θλίψη της, αυτή την ύστατη στιγμή, έχει προτεραιότητα. Ίσως γιατί μπρος στην παγερή εξουσία που η ιδέα του θανάτου ασκεί στους ζωντανούς, όλες οι άλλες εξουσίες λιώνουν και οι ρόλοι αναπαράγονται ως οι μόνες ασφαλής θέσεις για τον καθένα και την καθεμιά, θέσεις απαραίτητες για την ολοκλήρωση του δράματος και για να συνεχίσει η ζωή…όπως και πριν. Και ίσως γιατί οι γυναίκες είναι πιο ανθεκτικές.
Ο νεκρός φεύγει με μια δραματική αναδρομή της ζωής του από την εμπειρία και την μνήμη των γυναικών και τη σχέση τους μαζί του, μιας και είναι η μόνη εμπειρία που εκφράζεται. Η σχέση του με τη μάνα, την αδερφή, τη γυναίκα, τη κόρη, τη συγγενή, τη φίλη. Οι άντρες της ζωής του είναι παρόντες στην τελετή για το θάνατό του αλλά είναι βουβοί. Κανείς δε θα τους παρεξηγήσει, ούτε ο νεκρός θα τους παρεξηγούσε αφού κι αυτός το ίδιο θα έκανε. Ίσως μόνο να του λείψουν, με μια χριστιανική μεταφυσική έννοια, κάποια τελευταία αγγίγματα από τους φίλους του, αλλά όσο το σκέφτομαι κάτι τέτοιο μάλλον θα τον ξένιζε αφού δεν είναι κάτι που θα είχε συνηθίσει από την καθημερινή του ζωή μέσα στις αντρικές κοινότητες. Τότε, απλά, ίσως να του λείψει ένα κτέρισμα, ένα αντικείμενο που θα πάρει μαζί του, και που μόνο ένας άντρας θα σκεφτόταν να του φέρει, όπως ας πούμε το κομπολόι του ή ένα τσιγάρο, και έναν αναπτήρα για να μην χρειαστεί να ζητήσει πάλι.


Αυτό το κείμενο δεν έχει τελειώσει και δεν ξέρω αν θα τελειώσει ποτέ. Κάθε φορά που το κοιτάω για να το διορθώσω έχω μετά την ανάγκη να το ξεπλύνω με τουλάχιστον δύο επεισόδια spongebob. Αλλά δεν θέλω να το αφήσω έτσι αυτό. Θέλω κάπως να ανοίξω αυτό το ζήτημα του θανάτου. Αν κανείς θέλει ας γράψει κάτι εδώ, ή εκεί, ή και στα δύο, έστω κάποια ιδέα για το πώς θα μπορούσε κάτι τέτοιο να ανοίξει σαν κουβέντα να μη διστάσει…